ΠΑΙΔΙΟΝ ΝΕΟΝ

Παιδίον νέον

Άραγε τίποτε καινούριο δεν εμφανίζεται υπό τον ήλιο; Ισχύει ότι όλη η ζωή δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένας οργανωμένος και προβλέψιμος κύκλος; Αυτό που υπήρξε, αυτό και θα υπάρχει· κι αυτό που έγινε, το ίδιο θα επαναληφθεί; (Εκκ. 1:9). Πράγματι, αυτή η αίσθηση της ατέλειωτης μονότονης επανάληψης της ανθρώπινης εμπειρίας δεν περιορίζεται μόνο στην πρώιμη αγροτική κοινωνία, στο πλαίσιο της οποίας γράφτηκε ο Εκκλησιαστης· η εν λόγω αίσθηση είναι γνωστή και σε εμάς εδώ, στον εικοστό πρώτο αιώνα. Πηγαίνω τα παιδιά στο σχολείο σήμερα και το ίδιο θα κάνω κι αύριο. Ο σύζυγός μου πηγαίνει στο παντοπωλείο απόψε μόνο και μόνο για να ξαναπάει αργότερα μέσα στην εβδομάδα. Τα μέσα ενημέρωσης αναφέρουν τις καταθλιπτικές ειδήσεις για την κλιματική αλλαγή και την πανδημία, ενώ το ίδιο θα προβάλλουν και τον επόμενο μήνα. 

Συχνά η καθημερινότητά μας φαίνεται μονότονη, ακόμη και καταπιεστική, ενώ παράλληλα αυτή η αίσθηση μας οδηγεί να αναζητούμε το διαφορετικό και την αλλαγή. Περπατώντας μια διαφορετική διαδρομή προς τη δουλειά σημαίνει ότι παρατηρούμε άλλα σπίτια ανθρώπους, σκυλιά κ.λπ. Ωστόσο, η εν λόγω διαφορετικότητα είναι εφήμερη– το καινούριο μου πουλόβερ παραμένει καινούριο για λίγο και έπειτα η χαρά ξεθωριάζει. Η νέα διαδρομή μεταμορφώνεται σε συνηθισμένη αρκετά γρήγορα. Η αίσθηση ότι αυτό που έγινε, το ίδιο θα επαναληφθεί εμφανίζεται εκ νέου στο προσκήνιο. Αναρωτιόμαστε αν υπάρχει πράγματι κάτι που να είναι εντελώς καινούριο, κάτι ολότελα νέο; Είναι άραγε δυνατόν να υπάρξει απελευθέρωση από τον εν λόγω κύκλο; 

Τα Χριστούγεννα απαντούν στα παραπάνω ερωτήματα με ένα ηχηρό «ναι». 

Έχουμε την τάση να επικεντρωνόμαστε στα μέρη της ιστορίας του Χριστού που αφορούν το θάνατο και την ανάστασή Του, κι αυτό γίνεται για καλό λόγο. Ωστόσο, η γέννηση του Θεού, η εμφάνισή του στη δημιουργία, από και διά του σώματος της μητέρας Του, όχι μόνο θέτει σε κίνηση την υπόλοιπη ιστορία, αλλά πρόκειται από μόνο του για ένα γεγονός που συνεισφέρει στη συνεχή αναδημιουργία και νεότητα του σύμπαντος κόσμου, διαλύοντας όλους τους κύκλους της επιστροφής και της επανάληψης.

Τα Χριστούγεννα μας υπενθυμίζουν ότι η Μαρία έκανε κάτι πραγματικά καινούριο. Εντός της υπήρξε ο αχώρητος παντί, ο αγέννητος γεννήθηκε, ενώ η ίδια κατέστη η φλεγόμενη και μη καιόμενη βάτος. Έτεκε τον Υπερούσιο, τον προ αιώνων Θεό, εισάγοντάς τον στην ανθρώπινη εμπειρία διά της κατά σάρκα γέννησής Του. Ο υιός της είναι το παιδίον νέον, επειδή ένωσε τη Θεότητα και την ανθρωπότητα στο πρόσωπό Του· ένα πρωτόγνωρο γεγονός στην ιστορία της ανθρωπότητας. Η Σάρκωση του Χριστού είναι το απολύτως νέο. 

Πρόκειται για μια καινοτομία που δεν μπορεί ούτε να υπερτιμηθεί ούτε να υπερεκτιμηθεί. Έχουμε την τάση να επικεντρωνόμαστε στα μέρη της ιστορίας του Χριστού που αφορούν το θάνατο και την ανάστασή Του, κι αυτό γίνεται για καλό λόγο. Ωστόσο, η γέννηση του Θεού, η εμφάνισή του στη δημιουργία, από και διά του σώματος της μητέρας Του, όχι μόνο θέτει σε κίνηση την υπόλοιπη ιστορία, αλλά πρόκειται από μόνο του για ένα γεγονός που συνεισφέρει στη συνεχή αναδημιουργία και νεότητα του σύμπαντος κόσμου, διαλύοντας όλους τους κύκλους της επιστροφής και της επανάληψης. Νέες δυνατότητες εμφανίζονται, διότι καθώς η εν λόγω καινότητα φανερώνεται, κάθε αλλαγή είναι πιθανή, επειδή η απελευθέρωση από την καταπίεση της ανθρώπινης ρουτίνας καθίσταται επιτέλους δυνατή. Δεν είμαστε πλέον καταδικασμένοι να κάνουμε τα ίδια λάθη ή να διαιωνίζουμε τα ίδια εγκλήματα. 

Ο καθένας από εμάς μοιράζεται αυτή την ιδιότητα του απολύτως νέου με τον Ιησού Χριστό, ενώ κι εμείς γινόμαστε ολότελα καινούριοι, παρά τη φαινομενικά ατελείωτη επανάληψη της καθημερινής μας ύπαρξής. Η δημιουργία μας– η σύλληψη και η γέννηση μας– αποτελούν νέα γεγονότα στον κόσμο. Προερχόμαστε απ’ το τίποτα, είμαστε δημιουργημένοι εκ του μηδενός, ωστόσο βρισκόμαστε εδώ. Δεν είμαστε, όπως ο Χριστός, μια τέλεια ένωση Θείου και ανθρώπινου, αλλά η είσοδος μας στον κόσμο είναι, όπως κι αυτή του Χριστού, ένα εντελώς πρωτοφανές και καινούριο γεγονός. 

Το πιο θαυμαστό απ’ όλα τα θαύματα είναι το τελείως νέο. Η εν λόγω αγνή και αδιαμφισβήτητη καινότητα διακόπτει το συνηθισμένο σχήμα και παρακάμπτει τον κύκλο. Το αληθινά νέο· η είσοδος του Θεού στον κόσμο και η δική μας γέννηση δεν υπόκεινται σε φθορά. Το κοσμοϊστορικό γεγονός της Σάρκωσης του Χριστού υφίσταται αιωνίως και μέσω του εν λόγω γεγονότος γινόμαστε κι εμείς νέοι, καθώς καλούμαστε να μετάσχουμε στην αιωνιότητα. 

Το αληθινά νέο είναι εξ ορισμού πραγματικά ελπιδοφόρο. Το θυμόμαστε τα Χριστούγεννα όταν ψέλνουμε: 

Ἡ Παρθένος σήμερον, τὸν Ὑπερούσιον τίκτει,
καὶ ἡ γῆ τὸ Σπήλαιον, τῷ ἀπροσίτῳ προσάγει.

Το τελείως νέο της Θείας και ανθρώπινης φύσης που ενώνονται στο πρόσωπο του Χριστού είναι η αιτία που το σύμπαν γιορτάζει και ελπίζει. Το ίδιο ισχύει και για τη γέννηση κάθε νέας ανθρώπινης ζωής, την έλευσή του καθενός από εμάς στον κόσμο και όλων εκείνων που πρόκειται να γεννηθούν. 

Τα Χριστούγεννα είναι η γιορτή της απελευθερωτικής νεότητας και της αέναης ελπίδας που καταφθάνει μέσω της κατά σάρκα γέννησης του Ιησού Χριστού για τον κόσμο αλλά και για τον καθέναν από εμάς.

Σήμερα σε πολλά μέρη του κόσμου η απόκτηση παιδιών θεωρείται επιλογή, υπό την έννοια ότι τα ζευγάρια μπορούν να λάβουν μέτρα για την αποτροπή ή ακόμη και τη διακοπή μιας εγκυμοσύνης. Υφίστανται πολλοί «λόγοι» για την απόκτηση παιδιών, στο βαθμό που η απόφαση για τεκνοποίηση (ή μη τεκνοποίηση)  συνδέεται αυστηρά με τη λογική. Η εν λόγω  συναίνεση που αφορά τη γέννηση ενός νέου ανθρώπινου όντος αποτελεί μια πράξη ελπίδας, την ελπίδα ότι το νέο παιδί θα μεγαλώσει και θα ευδοκιμήσει· την ελπίδα ότι ο κόσμος θα είναι ασφαλής και ευγενικός προς αυτό το παιδί, καθώς και την ελπίδα ότι το ίδιο το παιδί θα γνωρίσει την αλήθεια και την αγαθότητα στον κόσμο· την ελπίδα δηλαδή ότι θα γνωρίσει τον Θεό. Ασφαλώς η εν λόγω ελπίδα χαρακτηρίζεται από μια υποψία σκοταδιού και θλίψης. Ο κόσμος δεν θα είναι πάντα ασφαλής και ευγενικός προς τα παιδιά μας, διότι θα υποφέρουν και οι καρδιές μας θα πονέσουν για τα βάσανά τους, όπως πόνεσε και η καρδιά της Μαρίας. Το να γεννηθεί κανείς σημαίνει ότι είναι καταδικασμένος να υποφέρει και να πεθάνει, αλλά η τεκνοποίηση συνεπάγεται την αναγνώριση της αξίας του καινούριου, καθώς συνοδεύεται από την ελπίδα ότι αυτό που είναι αληθινό και καλό στην ανθρώπινη ζωή υπερβαίνει το σκοτάδι και τη θλίψη. Τα Χριστούγεννα είναι η γιορτή της απελευθερωτικής νεότητας και της αέναης ελπίδας που καταφθάνει μέσω της κατά σάρκα γέννησης του Ιησού Χριστού για τον κόσμο αλλά και για τον καθέναν από εμάς. Πράγματι, υπάρχουν καινούρια πράγματα υπό τον ήλιο.

Το παρόν κείμενο δημοσιεύτηκε αρχικά στα αγγλικά στο ιστολόγιο Public Orthodoxy και μεταφράστηκε στα ελληνικά για το ιστολόγιο μας από τον Δρ. Γιάννη Καμίνη.

Η Δρ. Carrie Frederick Frost διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Western Washington και στο Ουκρανικό Ορθόδοξο Σεμινάριο της Αγίας Σοφίας. Είναι συγγραφέας του βιβλίου Maternal Body: A Theology of Incarnation from the Christian East [Μητρικό Σώμα: Θεολογία της Σάρκωσης σύμφωνα με τον Ανατολικό Χριστιανισμό] και είναι μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Διεθνούς Ορθόδοξης Θεολογικής Ένωσης (IOTA) και του Κέντρου Διακονισσών Αγ. Φοίβη. Ευχαριστεί θερμά την ομάδα ανάγνωσης για τη γέννηση αναφορικά με τις ιδέες που ενέπνευσαν τη συγγραφή του εν λόγω κειμένου.

To εικαστικό προέρχεται από τοιχογραφία του Iταλού πρωτο-Αναγεννησιακού ζωγράφου Giotto που αναπαριστά τη σκηνή της Γεννήσεως του Χριστού και σώζεται στο παρεκκλήσιο των Scrovegni στην Πάδοβα της Ιταλίας.