ΠΤΥΧΕΣ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ ΣΤΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ (2000-2021). ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΣΥΝΙΣΤΩΣΕΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΤΗΤΑ
Πτυχές του Ισλάμ στα Βαλκάνια (2000-2021). Πολιτικές συνιστώσες και θρησκευτικότητα
Το Ισλάμ στα Βαλκάνια και οι μουσουλμανικοί πληθυσμοί στη διαχρονική τους εξέλιξη δεν έπαψαν να αποτελούν σημαντικό συνθετικό στοιχείο των βαλκανικών κοινωνιών. Για να κατανοήσει κανείς τη νέα εποχή στα Bαλκάνια που ξεκινά κατά τη δεκαετία του 1990 και αναδιαμορφώνεται στη διάρκεια της καινούριας χιλιετίας, είναι αναγκαίο να ληφθούν υπόψη κάποια βασικά χαρακτηριστικά των μουσουλμανικών πληθυσμών και του Ισλάμ στα Βαλκάνια, στα οποία θα αναφερθώ αμέσως παρακάτω.
Ομολογιακός και εθνο-γλωσσικός πλουραλισμός
Στις νέες κρατικές οντότητες που προέκυψαν μετά τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, υπάρχει μια τεράστια ποικιλία μουσουλμανικών ομάδων με διαφορετική προέλευση (είτε από διαφορετικούς πληθυσμούς της Ανατολίας που εγκαταστάθηκαν στα Βαλκάνια είτε από τον εξισλαμισμό τοπικών βαλκανικών ομάδων) και εθνογλωσσική ποικιλία (τουρκόφωνοι, σλαβόφωνοι, αλβανόφωνοι, Rom, καθώς και ομιλητές πολλών διαλέκτων) που κατανέμονται γεωγραφικά σε διαφορετικές αναλογίες στο βαλκανικό χώρο. Οι όροι ύπαρξης αυτών των ομάδων στο πλαίσιο του κάθε έθνους-κράτους ξεχωριστά ήταν διαφορετικοί, ανάλογα με την εποχή και με τις σχέσεις που ανέπτυσσαν με τους πλειοψηφικούς κατά κανόνα χριστιανικούς πληθυσμούς.
Όλα αυτά τα στοιχεία, διαφορετικές εθνογλωσσικές ταυτότητες, διαφορετικές σχέσεις ισχύος μεταξύ των θρησκευτικών ομάδων και οι διαφορετικές πνευματικές παραδόσεις στους ίδιους τους μουσουλμανικούς πληθυσμούς δημιουργούν μια ποικιλία διαντιδράσεων και διαφορετικές εμπειρίες στους μουσουλμάνους των Βαλκανίων.
Στην πλειοψηφία τους οι μουσουλμάνοι στα Βαλκάνια ανήκουν στο σουννιτική χανεφιτική σχολή, ενώ υπάρχουν πολλές σουφικές αδελφότητες (tariqats) όπως αυτές των Rifa’i, Halveti, Qadiri, Sa’adi, Bektashi/Alevis, Naqshbandi, Melami, Mevlevi, Sinani, κ.ά. οι οποίες προϋπήρχαν από την οθωμανική περίοδο. Η συνύπαρξη των σουννιτικών μουσουλμανικών πληθυσμών μαζί με μια ποικιλία σουφικών ταγμάτων σχηματίζουν τη λεγόμενη παραδοσιακή μορφή του Ισλάμ στα Βαλκάνια. Όλα αυτά τα στοιχεία, διαφορετικές εθνογλωσσικές ταυτότητες, διαφορετικές σχέσεις ισχύος μεταξύ των θρησκευτικών ομάδων και οι διαφορετικές πνευματικές παραδόσεις στους ίδιους τους μουσουλμανικούς πληθυσμούς δημιουργούν μια ποικιλία διαντιδράσεων και διαφορετικές εμπειρίες στους μουσουλμάνους των Βαλκανίων. Λίγο πριν το τέλος του Ψυχρού πολέμου, μπορούμε να πούμε ότι οι θρησκευτικές αντιλήψεις των μουσουλμάνων είχαν διαμορφωθεί στο πλαίσιο κοσμικών κρατών στα οποία καλλιεργήθηκε η ιδέα της προτεραιότητας της εθνικής ταυτότητας τοποθετώντας τη θρησκευτική σε δεύτερο πλάνο. Οι θρησκευτικές ελίτ αποκομμένες από τα ισλαμικά εξωβαλκανικά κέντρα διαμορφώνονταν και λειτουργούσαν εντός των Βαλκανίων και σε συνεργασία με τις πολιτικές ελίτ σοσιαλιστικού προσανατολισμού.
Διαβάστε όλο το άρθρο ΠΤΥΧΕΣ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ ΣΤΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ (2000-2021). ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΣΥΝΙΣΤΩΣΕΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΤΗΤΑ
